GENETIČKA OSNOVA MRKOG MASNOG TKIVA I NJEGOVA ULOGA U DEČIJOJ GOJAZNOSTI

Nela Maksimovic; Dijana Perovic; Vladimir Perovic; Marija Dusanovic Pjevic; Milka Grk

doi:10.5937/medi0-58230

Nela Maksimovic Univerzitet u Beogradu, Medicinski fakultet, Institut za humanu genetiku, Beograd, Srbija
Dijana Perovic Univerzitet u Beogradu, Medicinski fakultet, Institut za humanu genetiku, Beograd, Srbija
Vladimir Perovic Univerzitet u Beogradu, Medicinski fakultet, Institut za mikrobiologiju i imunologiju, Katedra za imunologiju,Beograd, Srbija
Marija Dusanovic Pjevic Univerzitet u Beogradu, Medicinski fakultet, Institut za humanu genetiku, Beograd, Srbija
Milka Grk Univerzitet u Beogradu, Medicinski fakultet, Institut za humanu genetiku, Beograd, Srbija

DOI: https://doi.org/10.5937/medi0-58230

Ključne reči: gojaznost, mrko masno tkivo, deca, polimorfizmi gena

Sažetak

Gojaznost je kompleksna hronična bolest, definisana prisustvom prekomernih masnih naslaga, koje mogu imati štetne posledice po zdravlje. Dugotrajna gojaznost u detinjstvu je povezana sa razvojem različitih hroničnih bolesti i često je praćena psihološkim i socijalnim problemima. Obično nastaje na terenu složene i suptilne biološke predispozicije, pogoršane faktorima društvene i životne sredine koji promovišu ponašanje koje vodi u gojaznost. Mrko masno tkivo (brown adipose tissue, BAT) je prvobitno identifikovano kao termogeni organ kod malih glodara i novorođenčadi. Iako se smanjuje sa godinama, odrasle osobe zadržavaju određenu količinu metabolički aktivnog funkcionalnog BAT-a koje ima potencijal da reguliše sistemski metabolizam i potrošnju energije, što ga čini potencijalnim kandidatom za lečenje gojaznosti. Metabolički stres može dovesti do toga da BAT „pobeli”, što je povezano sa njegovom disfunkcijom i razvojem zapaljenja i sistemskih metaboličkih poremećaja. Suprotno tome, transformacija belog masnog tkiva (white adipose tissue, WAT) u termogeno mrko masno tkivo, predstavlja još jedan oblik „transdiferencijacije“ masnog tkiva. U ovoj složenoj mreži izdvojeni su specifični geni poput UCP1, PRDM16, PPARG, PPARGC1A i EBF2. Identifikacija polimorfnih varijanti u genima vezanim za BAT, kao i hormonska regulacija, neurotransmisija i inflamacija povezana sa mrkim adipocitima, mogla bi poboljšati naše razumevanje uzroka gojaznosti i olakšati razvoj novih tretmana. Ovaj revijalni rad rezimira nedavne studije o genskoj regulaciji diferencijacije i transdiferencijacije BAT-a, kao i varijante gena uključenih u ove procese koji mogu predisponirati pojedince na gojaznost od ranog uzrasta. Takođe, istražujemo i sumiramo mehanizme koji mogu sprečiti transformaciju mrkog u belo masno tkivo i gubitak njegove funkcije.