Povezanost nivoa 25-hidroksivitamina D [25(OH)D] i mesta stanovanja bolesnika sa multiplom sklerozom u Crnoj Gori – viši nivoi samo kod muškaraca na severu zemlje

  • Slavica M Vujisic Clinical Centre of Montenegro, Medical faculty University of Montenegro
  • Sanja Vodopic Clinical Center of Montenegro, School of Medicine University of Montenegro
  • Zilha Idrizovic General Hospital Bijelo Polje, Montenegro
  • Ljiljana Radulovic Clinical Center of Montenegro, School of Medicine University of Montenegro
Ključne reči: multipla skleroza;, vitamin d;, geografija, medicinska;, bolest, indeks težine;, bolest, progresija;, pol, faktor;, crna gora

Sažetak


Uvod/Cilj. Multipla skleroza (MS) je hronična neurološka bolest, povezana s niskim serumskim nivoom 25-hidroksivitamina D [25 (OH)D]. Cilj rada bio je da se ispitaju povezanost nivoa 25(OH)D u serumu sa geografskom širinom mesta boravka obolelih i onesposobljenošču i progresijom MS, izraženim preko proširenog skora stepena onesposobljenost (EDSS) i stepena spasticiteta obolelih od multiple skleroze (MSSS). Metode. U studiju je bilo uključeno ukupno 196 bolesnika sa severa i juga Crne Gore, starosti između 18 i 65 godina, sa definitivnom dijagnozom MS. Od svakog pojedinačnog bolesnika je na dan prijema uziman serum za analizu nivoa 25(OH)D. Kontrolna grupa se sastojala od 196 zdravih ispitanika, koji su metodom slučajnog uzorka birani među medicinskim osobljem tri bolnice sa severa i Kliničkog centra Crne Gore, sa juga zemlje. Rezultati. Nivoi serumskog 25(OH)D bili su značajno niži kod bolesnika sa MS u odnosu na kontrolnu grupu (p < 0.001). Nivo 25(OH)D značajno se razlikovao u odnosu na pol, pri čemu su kod žena registrovani niži nivoi. Mada kod svih ispitanika nije zabeležena statistički značajna korelacija između nivoa 25(OH)D i prebivališta, nađen je značajno viši nivo 25(OH)D kod muškaraca sa severa u odnosu na žene. Tok bolesti je uticao na nivo 25(OH)D u serumu. Nivo 25(OH)D bio je u značajnoj korelaciji sa kliničkom nesposobnošću (Spearmanov r = -0.23, p = 0.001) i progresijom bolesti (Spearmanov r = -0.25, p = 0.0004). Zaključak. Serumske koncentracije 25(OH)D povezane su sa nesposobnošću i napredovanjem bolesti kod bolesnika sa MS. Niži nivoi 25(OH)D nađeni su kod žena sa severa. Nađene niske koncentracije 25(OH)D ne mogu se objasniti samo geografskom širinom i nedovoljnim izlaganjem suncu, zbog čega su potrebna dalja genetska istraživanja.

Reference

Daroff RB, Fenichel GM, Jankovic J, Mazziotta JC. Bradley's Neu-rology in Clinical Practice. 6th ed. Philadelphia: Elsevier Saunders; 2012.

Pugliatti M, Sotgiu S, Rosati G. The worldwide prevalence of multiple sclerosis. Clin Neurol Neurosurg 2002; 104(3): 182−91.

van der Mei IA, Ponsonby AL, Dwyer T, Blizzard L, Simmons R, Taylor BV, et al. Past exposure to sun, skin phenotype, and risk of multiple sclerosis: Case-control study. BMJ 2003; 327(7410): 316.

Kampman MT, Brustad M. Vitamin D. A candidate for the environmental effect in multiple sclerosis: Observations from Norway. Neuroepidemiology 2008; 30(3): 140−6.

Cantorna MT. Vitamin D and multiple sclerosis: An update. Nutr Rev 2008; 66(10 Suppl 2): S135−8.

Dobson R, Giovannoni G, Ramagopalan S. The month of birth ef-fect in multiple sclerosis: Systematic review, meta-analysis and effect of latitude. J Neurol Neurosurg Psychiatr 2013; 84(4): 427−32.

Auer DP, Schumann EM, Kümpfel T, Gössl C, Trenkwalder C. Seasonal fluctuations of gadolinium-enhancing magnetic resonance imaging lesions in multiple sclerosis. Ann Neurol 2000; 47(2): 276−7.

Hayes CE, Hubler SL, Moore JR, Barta LE, Praska CE, Nashold FE. Vitamin D Actions on CD4 (+) T Cells in autoimmune disease. Front Immunol 2015; 6: 100.

Kragt JJ, van Amerongen BM, Killestein J, Dijkstra CD, Uitdehaag BM, Polman CH, et al. Higher levels of 25-hydroxyvitamin D are associated with a lower incidence of multiple sclerosis only in women. Mult Scler 2009; 15(1): 9−15.

Ascherio A, Munger KL, White R, Köchert K, Simon KC, Polman CH, et al. Vitamin D as an Early Predictor of Multiple Sclero-sis Activity and Progression. Vitamin D as an Early Predictor of Multiple Sclerosis Activity and Progression. JAMA Neurol 2014; 71(3): 306−14.

Weinstock-Guttman B, Zivadinov R, Qu J, Cookfair D, Duan X, Bang E, et al. Vitamin D metabolites are associated with clini-cal and MRI outcomes in multiple sclerosis patients. J Neurol Neurosurg Psychiatry 2011; 82(2): 189−95.

Smolders J, Menheere P, Kessels A, Damoiseaux J, Hupperts RR. Association of vitamin D metabolite levels with relapse rate and disability in multiple sclerosis. Mult Scler J 2008; 14(9): 1220−4.

McDonald WI, Compston A, Edan G, Goodkin D, Hartung HP, Lublin FD, et al. Recommended diagnostic criteria for multiple sclerosis: guidelines from the International Panel on the diagnosis of multiple sclerosis. Ann Neurol 2001; 50(1): 121−7.

Kurtzke JF. Rating neurologic impairment in multiple sclerosis: An expanded disability status scale (EDSS). Neurology 1983; 33(11): 1444−52.

Roxburgh RH, Seaman SR, Masterman T, Hensiek AE, Sawcer SJ, Vukusic S, et al. Multiple Sclerosis Severity Score. Using disa-bility and disease duration to rate disease severity. Neurology 2005; 7(64): 1144−51.

Hydrometeorological Institute of Montenegro. 2016. home-page on the Internet. [cited 2016 Feb 2]. Available from: http://www.meteo.co.me/misc.php?text=128&sektor=1

Soilu-Hänninen M, Airas L, Mononen I, Heikkilä A, Viljanen M, Hänninen A. 25-Hydroxyvitamin D levels in serum at the onset of multiple sclerosis. Mult Scler 2005; 11(3): 266–71.

Correale J, Ysrraelit MC, Gaitán MI. Immunomodulatory ef-fects of Vitamin D in multiple sclerosis. Brain 2009; 132(Pt 5): 1146−60.

Smolders J, Menheere P, Thewissen M, Peelen E, Tervaert JW, Hup-perts R, et al. Regulatory T cell function correlates with serum 25-hydroxyvitamin D, but not with 1,25-dihydroxyvitamin D, parathyroid hormone and calcium levels in patients with re-lapsing remitting multiple sclerosis. J Steroid Biochem Mol Bi-ol 2010; 121(1−2): 243−6.

Holick MF, Chen TC. Vitamin D deficiency: A worldwide problem with health consequences. Am J Clin Nutr 2008; 87(4): 1080S−6S.

Pierrot-Deseilligny C, Souberbielle JC. Is hypovitaminosis D one of the environmental risk factors for multiple sclerosis?. Brain 2010; 133(Pt 7): 1869−88.

Webb AR, Kline L, Holick MF. Influence of season and latitude of the cutaneous synthesis of vitamin D3: Exposure to winter sunlight in Boston and Edmonton will not promote vitamin D3 synthesis in human skin. J Clin Endocinol Metabol 1988; 67: 373−8.

Hatamian H1, Bidabadi E, Seyed Saadat SM, Saadat NS, Kazem-nezhad E, Ramezani H, et al. Is serum vitamin D levels asso-ciated with disability in patients with newly diagnosed multi-ple sclerosis?. Iran J Neurol 2013; 12(2): 41−6.

Hagenau T, Vest R, Gissel TN, Poulsen CS, Erlandsen M, Mosekilde L, et al. Global vitamin D levels in relation to age, gender, skin pigmentation and latitude: an ecologic meta-regression analysis. Osteoporos Int 2009; 20(1): 133−40.

Zadshir A, Tareen N, Pan D, Norris K, Martins D. The preva-lence of hypovitaminosis D among US adults: data from the NHANES III. Ethn Dis 2005; 15(4 Suppl 5): S5−97-101.

van der Mei IA, Ponsonby AL, Engelsen O, Pasco JA, Mcgrath JJ, Eyles DW, et al. The high prevalence of vitamin D insufficien-cy across Australian populations is only partly explained by season and latitude. Environ Health Perspect 2007; 115(8): 1132−9.

Rockell JE, Skeaff CM, Williams SM, Green TJ. Serum 25-hydroxyvitamin D concentrations of New Zealanders aged 15 years and older. Osteoporosis Int 2006; 17(2): 1382−9.

Langlois K, Greene-Finestone L, Little J, Hidiroglou N, Whiting S. Vitamin D status of Canadians as measured in the 2007 to 2009 Canadian Health Measures Survey. Health Rep 2010; 21(1): 47−55.

Välimäki VV, Löyttyniemi E, Välimäki MJ. Vitamin D fortification of milk products does not resolve hypovitaminosis D in young Finnish men. Eur J Clin Nutr 2007; 61(4): 493−7.

Linhares ER, Jones DA, Round JM, Edwards RH. Effect of nutrition on vitamin D status: Studies on healthy and poorly nourished Brazilian children. Am J Clin Nutr 1984; 39(4): 625−30.

Lips P. Worldwide status of vitamin D nutrition. J Steroid Biochem Mol Biol 2010; 121(1−2): 297−300.

Objavljeno
2020/11/17
Rubrika
Originalni članak