БИТКА КОД КАХАМАРКЕ: ЦИВИЛИЗАЦИЈСКА ЦЕНА ВОЈНОГ (НЕ)ОБРАЗОВАЊА
Sažetak
У овом раду аутор анализира Битку код Кахамарке као парадигматичан пример цивилизацијске цене војног необразовања. Истражујући контекст, ток и последице битке између шпанских конкистадора предвођених Пизаром (Francisco Pizarro) и Инка на чијем је челу био бого-цар Атавалпа (Atahualpa), аутор указује да победа бројчано драстично инфериорне шпанске војске над војском Инка није била резултат само технолошке и тактичке надмоћи, већ превасходно последица супериорне традиције образовања, укључујући ту и војно образовање у ширем смислу, из које су дошле шпанске војсковође. Кроз анализу предности у наоружању, тактици и темељу за доношење стратегијских одлука обе стране, аутор показује да су шпански конкистадори своју предност деривирали из широког обима знања из области војног инжењерства, тактике, и друштвено-хуманистичких наука те познавању непријатељске културе, док су Инке, лишене писмености и институционализованог система образовања, своју судбину препустиле сујеверју и импровизацији. Аутор закључује да ова битка не сме остати пука историјска занимљивост, већ, напротив, мора представљати опомену о нужности систематског војног образовања на високо-интелектуалном нивоу у савременим војскама, како би се избегла потенцијална стратегијска катастрофа у будућим конфликтима која може означити крај једне културе или чак цивилизације.
Reference
Blagojević, Veljko. 2025. „Srbija i prošireno odvraćanje: iskustva i putokazi.” Politika nacionalne bezbednosti 28 (1): 41–57.
Cartwright, Mark. 2016. “Pizarro & the Fall of the Inca Empire.” World History Encyclopedia. July 1, 2016. https://www.worldhistory.org/article/915/pizarro--the-fall-of-the-inca-empire/?utm_source=chatgpt.com.
Covey, Alan R. 2019. “Reading between the Lines at Cajamarca.” Annual Review Issue of Portal. August 27, 2019. https://sites.utexas.edu/llilas-benson-magazine/2019/08/20/reading-between-the-lines-at-cajamarca/.
Dajmond, Džared. 2022. Puške, mikrobi i čelik: Sudbina ljudskih društava. Beograd: Laguna.
Davis, Paul K. 2001. 100 Decisive Battles: From Ancient Times to the Present. Oxford: Oxford University Press.
Đukić, Slobodan, i Srđan Starčević. 2025. Vojna disciplina i borbeni moral – odabrana dela pukovnika Todora Pavlovića, hrestomatija. Beograd: MC Odbrana.
Guilmartin, John F. 1991. “The Cutting Edge: An Analysis of the Spanish Invasion and Overthrow of the Inca Empire, 1532–1539.” In Transatlantic Encounters: Europeans and Andeans in the Sixteenth Century, eds. Kenneth J. Andrien and Rolena Adorno, 36–71. Berkeley: University of California Press.
Habermas, Jürgen. 1971. Knowledge and Human Interests. Boston: Beacon Press.
Hennessy, Alistair. 1993. “The Nature of the Conquest and the Conquistadors.” In The Meeting of Two Worlds: Europe and the Americans, 1492–1650 (Proceedings of the British Academy) 81, ed. Warwick Bray, 5–36. London: British Academy.
Jeftić, Zoran, i Mladen Vuruna. 2009. „Reforma vojnog obrazovanja u Republici Srbiji – mogućnosti, izazovi, pravci razvoja.” Vojno delo 61 (1): 155–174.
Kime, Steve F., and Vlonton L. Anderson. 1997. Education vs. Training: A Military Perspective. Washington, DC: Service Members Opportunity Colleges.
Kubler, George. 1945. “The Behaviour of Atahualpa 1531–1533.” The Hispanic American Historical Review 25 (4): 413–427.
Pavlović, Todor. (Srđan Starčević prir.). 2025. Doktrine i razvitaк taktike i drugi tekstovi. Beograd: Dobrotoljublje.
Seed, Patricia. 1991. “Failing to Marvel: Atahualpa’s Encounter with the Word.” Latin American Research Review 26 (1): 7–32. DOI: 10.1017/S0023879100034907.
Sowell, David. 1993. “Encounter at Cajamarca.” In Contact, Conquest, and Consequences, ed. David Sowell, 67–77. Huntingdon: Juniata College.
Wachtel, Nathan. 2008. “The Indian and the Spanish Conquest.” In The Cambridge History of Latin America, ed. Leslie Bethell, 207–248. Cambridge: Cambridge University Press.
