ARMY AND THE MILITARY PROFESSION IN CONTEMPORARY SOCIETY: CONTRIBUTION TO DEFINING AN ANALYTICAL FRAMEWORK
Abstract
The social transformations defining contemporary, postmodern, or post-Cold War society have inevitably shaped the military – its organization, functions, role, and societal position. Global shifts from a bipolar to a unipolar and now multipolar geopolitical order demand the continuous evolution of national armed forces. This paper provides an overview of the broader context in which the modern military and military profession operate. It seeks to establish an analytical framework for examining their role and position as a research subject in contemporary society. The objective of this paper is to contribute not only in a hermeneutic (cognitive) sense, but also in a methodological sense by developing an analytical framework based on six key factors: (1) the political system and legislative framework, (2) national culture and social values, (3) historical experience, (4) the economy and the level of technical and technological development (5) the quality of military education and training, and (6) international military cooperation. Each factor is briefly explained, emphasizing its significance and specific characteristics. Through the appropriate selection and application of scientific methods, the proposed analytical framework aims to enable future research on the role and position of the military and the military profession in contemporary society to achieve the most comprehensive scientific understanding of the research subject.
References
Blagojević, Srđan. 2018. Politički sistem. Beograd: MC Odbrana.
Blagojević, Veljko. 2019. „Strateška kultura i nacionalna bezbednost.” Zbornik Matice srpske za društvene nauke 70 (170): 163–178. DOI: 10.2298/ZMSDN1970163B.
Bondy, Harry. 2004. “Postmodernism and the Source of Military Strength in the Anglo West.” Armed Forces & Society 31 (1): 31–61.
Dreze, Jean. 2000. “Militarism, development and democracy.” Economic and Political Weekly 35 (14): 1171–1183.
Ejdus, Filip. 2024. Međunarodna bezbednost: teorije, sektori, nivoi. Beograd: Fakultet političkih nauka i CLIO.
Fukuyama, Francis. 1992. The end of history and the last man. New York: Free Press.
Ganzer, Danijele. 2018. Protivzakoniti ratovi: Kako zemlje NATO podrivaju Ujedinjene nacije. Beograd: Laguna.
Ganzer, Danijele. 2021. Imperija SAD: Beskrupolozna svetska sila. Beograd: Laguna.
Hantington, Semjuel P. 2004. Vojnik i država: teorija i politika civilno-vojnih odnosa. Beograd: CSES, FPN i Diplomatska akademija.
Hornstra, Steven P. A., Steven J. Durning, Jaap A. Hoogenboezem, and Walther N. K. A. van Mook. 2024. “Closing the gap between skills training and academic education at a military academy: An integrated instructional design model.” Ukrainian Journal of Educational Studies and Information Technology 12 (1): 1–14. DOI: 10.32919/uesit.2024.01.01.
Janković, Pavle. prir. 2006. Evropska strategija bezbednosti: Bezbedna Evropa u boljem svetu. Beograd: ISAC fond.
Kagan, Robert. 2008. The return of history and the end of dreams. New York: Alfred A. Knopf.
Kaldor, Meri. 2005. Novi i stari ratovi – organizovano nasilje u globalizovanoj eri. Beograd: Časopis Beogradski krug.
Kastels, Manuel. 2018. Uspon umreženog društva: Informaciono doba. Ekonomija, društvo, kultura. Beograd: Službeni glasnik.
Kiszely, John. 2009. “Postmodern challenges for modern warriors.” Army History 71: 19–33.
Klauzevic, Karl fon. 1939. O ratu. Beograd: Geca Kon.
Korać, Srđan. 2013. „Etička dimenzija javne uprave.” Doktorska disertacija. Univerzitet u Beograd: Fakultet političkih nauka.
Kovačević, Ivan. 1986. „Odlazak u vojsku.” Etnološke sveske VII: Zbornik radova Desetog savetovanja etnološkog društva SR Srbije. Topola: Etnološko društvo SR Srbije i Centar za kulturu. 64–70.
Kreveld, Martin Van. 2010. Transformacija rata. Beograd: Službeni glasnik i Fakultet bezbednosti.
Krstić, Zoran. 1993. „Militarizam.” U Enciklopedija političke kulture, ur. Milan Matić, 663–668. Beograd: Savremena administracija.
Marsh, David i Gerry Stoker. 2005. Teorije i metode u političkoj znanosti. Zagreb: Fakultet političkih znanosti.
McGinnis, Michael D. 2011. “An introduction to IAD and the language of the Ostrom Workshop: A simple guide to a complex framework.” The Policy Studies Journal 39 (1): 169–184.
Milenković, Miloš, Dejan Vuletić, Anita Pešić, Dragan Bojanić, i Anđelija Đukić. 2025. Fizionomija savremenih oružanih sukoba. Beograd: Institut za strategijska istraživanja.
Milenković, Miloš. R. 2019. „Prilog određenju političkih činilaca strateške kulture.” Vojno delo 71 (8): 52–72. DOI: 10.5937/vojdelo1908052M.
Malinovski, Bronislav. 1970. Naučna teorija kulture. Beograd: Savremena administracija.
Milosavljević, Slavoljub, i Ivan Radosavljević. 2008. Osnovi metodologije političkih nauka, četvrto izdanje. Beograd: Službeni glasnik.
Mirković, Todor. 2007. Naoružavanje i razvoj. Beograd: Evropski centar za mir i razvoj (ECPD) Univerziteta za mir Ujedinjenih Nacija.
Moskos, Charles. 1998. “The American Soldier after the Cold War: Towards a PostModern Military?” U.S. Army Research Institute for the Behavioral and Social Sciences. Last accessed April 10, 2024. https://apps.dtic.mil/sti/pdfs/ADA354194.pdf.
Moskos, Charles C., John Allen Williams, and David R. Segal. 1999. “Armed Forces after the Cold War.” In The Postmodern Military – Armed Forces after the Cold War, eds. by Charles C. Moskos, John Allen Williams and David R. Segal, 1–13. New York: Oxford University Press.
Moskos, Charles. C., John Allen Williams and David R. Segal. 2000. The postmodern military: Armed forces after the Cold War. Oxford: University Press.
Neš, Kejt, 2006. Savremena poltička sociologija: Globalizacija, polika i moć. Beograd: Službeni glasnik.
North Atlantic Treaty Organisation [NATO]. 2024. “Defence Expenditure of NATO Countries (2014–2024).” North Atlantic Treaty Organisation. Poslednji pristup 10. april 2024. https://www.nato.int/nato_static_fl2014/assets/pdf/2024/6/pdf/240617-def-exp-2024-en.pdf.
Pejić, Igor. 2024. „Strategija unutrašnjeg uravnotežavanja: razvoj kineskih oružanih snaga i promene u opažanju kineske pretnje od strane Sjedinjenih Američkih Država posle 2011. godine.” Doktorska disertacija. Univerzitet u Beogradu: Fakultet političkih nauka.
Pešić, Zoran. 2011. Politički sistem. Niš: VŠSS za krimanilistiku i bezbednost.
Petrović, Dragan. 2010. Ka multipolarnom svetskom poretku. Beograd: Pešić i sinovi i Centar za razvoj međunarodne saradnje.
Sartori, Đovani. 2001. Demokratija – šta je to? Podgorica: CID.
Simeunović, Dragan, 2022. Politika kao umetnost iluzije. Novi Sad: Prometej, Matica Srpska i Centar za kulturne integracije.
Simeunović, Dragan. 1991. Državni udar ili revolucija. Beograd: Simtrade.
Stanar, Dragan. 2021. „Mir kao svrha vojske.” Vojno delo 73 (3): 36–47. DOI: 10.5937/vojdelo2103036S.
Starčević, Srđan. 2011. „Samokontrola kao vid demokratske civilne kontrole vojske.” Vojno delo 63 (1): 242–255.
Starčević, Srđan. 2022. Sociologija. Beograd: MC Odbrana.
Starčević, Srđan. 2024. „Povratak obaveznog služenja vojnog roka u Evropi – društveni determinizam i perspektive.” Politika nacionalne bezbednosti 15 (26): 11–26. DOI: 10.5937/pnb26-50140.
Stojković, Dejan, Dušan Mrdak, Boris Stojković, Brankica Potkonjak Lukić, Đorđe Petrović, i Marko Golubović. prir. 2024. Bela knjiga odbrane Repubilke Srbije. Beograd: MC Odbrana.
Šar, Pol. 2020. Vojska bez vojnika: Autonomno oružje i budućnost ratovanja. Beograd: Laguna.
Štrbac, Katarina, Miloš Milenković, i Milan Milutinović. 2013. „Transformation or Suppression of the State-centric Security Approach.” Compendium from the Security Forum Cracow 2012: 290–300.
Štrbac, Katarina, Stanislav Stojanović, Milovan Subotić, Branislav Milosavljević, Veljko Blagojević, Miloš Milenković, i Jasminka Simić. 2015. Strategijsko-bezbednosni trendovi u Jugoistočnoj Evropi do 2020. godine. Beograd: MC Odbrana.
Šušnjić, Đuro. 2015. Teorija kulture. Beograd: Zavod za udžbenike.
Todorić, Slobodan. 2004. Civilno-vojni odnosi. Beograd: Vojnoizdavački zavod.
Tučić, Boris. 2020. „Ključni institucionalni akteri evropske bezbjednosti – stanje i izazovi.” Žurnal za bezb(j)ednost i kriminalistiku 2 (2): 37–52. DOI: 10.5937/zurbezkrim2002037T.
Vukadinović, Marija, i Miloš Milenković. 2024. „Vojna profesija u Srbiji kroz prizmu međunarodne vojne saradnje u savremenom geopolitičkom kontekstu.” U Međunarodne integracije kao instrument geopolitike, ur. Zoran Milošević i Dajana Lazarević, 105–126. Beograd: Institut za političke studije. DOI: 10.18485/ips_integr_geopol.2024.ch9.
Vuković, Nebojša. 2024. Sukob niskog intenziteta: Evolucija, karakter i kriptoživot jedne doktrine. Beograd: MC Odbrana.
Vulić, Ana. 2016. „Uticaj globalizacije na obrazovanje u vojsci.” Vojno delo 68 (6): 136–163. DOI: 10.5937/vojdelo1606136V.
Žomini, Anri de. 1938. Pregled ratne veštine. Beograd: Geca Kon.
