Acta historiae medicinae, stomatologiae, pharmaciae, medicinae veterinariae

Pars pro toto or Not? Fragmentacija i identitet u votivnoj kulturi ranog modernog doba

2025-03-24T16:49:56+01:00

Stotine zavjetnih pločica na prostoru Boke Kotorske služe kao nosioci sjećanja na najraznovrsnije krizne trenutke u periodu 17. i 18. vijeka. Individualne nedaće poput bolesti, brodoloma ili zarobljeništva veoma često su bile dio kolektivnih katastrofa kakvi su bili epidemije, prirodne nepogode ili ratovi. Ovaj odnos patnje pojedinca i društva vizuelizovan je na malim srebrnim površinama specifičnim ikonografskim jezikom, veoma često izraženim u trojnoj strukturi prikaza koji sadrži figuru vjernika, figuru svete ličnosti i prikaz kriznog trenutka koji je prevaziđen. Šematizam i jednostavnost ovih formula omogućavali su da se na prostoru ograničenom malim dimenzijama elokventno prenese narativ o prevaziđenoj krizi.

Osim omogućavanja kolektivnog pamćenja najtežih trenutaka u životu jedne zajednice, ovi skromni predmeti mogu pružiti bogat uvid u načine vizuelizacije identiteta njenih zamaljskih i nebeskih aktera. Način na koji su prikazivani ljudi i svete ličnosti u kontekstu krize razlikuje se od identitetskih oznaka prikaza istih ovih aktera u drugačijim kontekstima. Cilj ovog rada biće analiza prikaza vizuelizacije tijela vjernika i Bogorodice, interpretranih kroz prizmu dualizma subjekt-objekt. Bogorodičin lik bio je uobličen kroz raznovrsan spektar prikaza koji je obuhvatao varijacije od predmeta, kakvi su ikona ili medaljon, do naturalistički oblikovane figure. Isto tako, prikazi vjernika su varirali i obuhvatali niz formula od fragmentiranog dijela tijela, kakvi su torzo, grudi ili noga, do pune molitvene figure. U oba slučaja se izdvaja prikaz hibridnog rješenja vizuelizacije aktera ovih narativa u kome nije do kraja moguće razdvojiti binarizme subjekat-objekat, dio-cjelina, živo-neživo. U ovom radu akcenat će biti stavljen na neplodnost ontoloških podjela, onakvih kakve ih poznaje savremeni svijet, kao i na mogućnost prepoznavanja hibridnih identitetskih oznaka specifičnih za vizuelizaciju kriznih događaja u ranom modernom dobu.

„Medicamenten-Kastens“ iz 1850. godine

2025-03-24T16:49:57+01:00

U radu je prikazan sadržaj temeljne kutije lijekova „Medicamenten-Kastens“ iz 1850. godine za niže vojne postrojbe po originalnom dokumentu bečke dvorske kancelarije, uz raspravu. Sadržavala je 8 utenzilija za menzuraciju, izdavanje i aplikaciju ljekovitih tvari te 28 supstanci u obliku 22 „simplicia“ i 4 „composita“ te 2 baze za pripravke lijekova. Topikalni dezinficijensi i hemostiptici, ekspektoransi, analgospazmolitici, emetici, purgativi i digestivi iz sadržaja ove mobilne vojne ljekarne bili su sastavnica ondašnjih farmakopeja, koje su bile proklamirane za područja Habsburške monarhije, pa tako i hrvatske krajeve.

Sarajevska štampa o izazovima kolere u Bosni i Hercegovini (1892-1894)

2025-03-24T16:49:57+01:00

Kolera je izuzetno zarazna, bakterijska infekcija koja je tokom 19. vijeka u nekoliko epidemijskih talasa napadala evropske zemlje. Naučna otkrića na polju mikrobiologije identifikovala su uzročnike ove bolesti i načine njenog širenja. Razvojem zdravstvene zaštite i unapređenjem sanitarnih uslova bolest se donekle mogla držati pod kontrolom. Područje Bosne i Hercegovine je tek nakon uspostave austrougarske uprave dobilo organizovani sistem javne zdravstvene zaštite, koji je kao takav mogao da osigura efikasniju brana infektivnim bolestima. U ovom radu ćemo na osnovu pisanja dnevnih novina analizirati uticaj epidemije kolere koja je krajem 1892. godne zaprijetila području Bosne i Hercegovine, da bi već od jeseni iduće godine počela da odnosi svoje žrtve i na tom području. Naš primarni cilj je da kroz analizu izvještavanja dnevnih novina utvrdimo kako se austrougarska uprava nosila sa izazovom epidemije kolere, koje mjere je poduzimala i kakve rezultate su one donosile. Važna pitanja kojima ćemo posvetiti pažnju ovom radu odnosi se na broj oboljelih od kolere, pravce širenja zaraze, kao i procenat smrtnosti tokom same epidemije.

Dubrovačka bolnica u Prvom svjetskom ratu

2025-03-24T16:49:57+01:00

Civilian hospitals in the Austro-Hungarian Monarchy continued to operate during the First World War, some converted into military hospitals, others as both military and civilian, and still others continued to treat only civilian patients. In Dubrovnik during the First World War, there were two military hospitals and the Dubrovnik city hospital, which remained civilian with a military part. As the war continued, the lack of doctors and medical personnel affected it more and more. The situation is worsened by lack of food and occasional epidemics of infectious diseases. In the hospital in Dubrovnik, demographic growth is slowing down due to the drop in births and a persistently high mortality rate. However, the hospital meets the requirements of Dubrovnik and its surroundings in the difficult wartime circumstances and follows advances in the surgical treatment of diseases. Surgical procedures during the First World War became the basis for the creation of the surgical department of the Dubrovnik hospital.

Solidarnost i humanizam: Crveni krst u okviru jugoslovenskog socijalizma tokom 1960-ih i 1970-ih

2025-03-24T16:49:57+01:00

Kao organizacija koja je postojala kako u okviru kapitalističkog, tako i socijalističkog sistema, istorija Crvenog krsta predstavlja bogato istraživačko polje. Predmet istraživanja je Crveni krst u socijalističkoj Jugoslaviji, prvenstveno sagledan kroz način na koji je ta organizacija percipirana u okviru sistema. Rad posebno uzima u obzir značaj koncepcije samoupravljanja u oblikovanju i definisanju cilja organizacije. Pored toga, predstavljeni su i dominantni pojmovi (socijalistički humanizam i solidarnost) koji su činili osnovi konceptualni okvir kojim se rukovodio Crveni krst u socijalizmu. Pored toga, rad predstavlja i način na koji su se dominanti ideološki narativi socijalističke Jugoslavije manifestovali na delovanje Crvenog krsta. Glavni zaključak je da je Crveni krst u socijalističkoj Jugoslaviji produbio smisao i ideološki cilj, nastojeći da prevaziće okvir dobrovoljne humanitarne organizacije, kako je zamišljen u kapitalističkom kontekstu.